BÓLE LĘDŹWIOWEGO ODCINKA KRĘGOSŁUPA
Budowa kręgosłupa i jego otoczenia są bardzo bogate w unerwienie, które łatwo prowadzi do pojawienia się patologii i zjawiska bólu. Unerwione są: zewnętrzna część pierścienia włóknistego dysku, więzadła po przedniej i tylnej części kanału kręgowego, opony kanału kręgowego, więzadła otaczające kręgosłup, torebka stawowa stawów międzykręgowych, a także rozbudowany układ mięśniowy. W zależności od umiejscowienia ucisku, podrażnienia, stanu zapalnego czy też urazu, dochodzi do odmiennych objawów bólowych.
Bóle w odcinku lędźwiowym kręgosłupa występują u osób uprawiających sport wyczynowo, a także są rozpowszechnione w środowiskach promujących ochronę zdrowia, które podejmują różne formy amatorskiego wysiłku fizycznego dla zachowania sprawności układu krążeniowo-oddechowego. Problemy bólowe dolnego tułowia dotyczą zarówno osób pracujących ciężko fizycznie, podnoszących ciężary, jak i tych, który przez wiele godzin pracy siedzą za biurkiem. Wyżej wymienione przykłady ukazują nieprawidłową eksploatację kręgosłupa, a w konsekwencji przeciążenia układunerwowo-mięśniowo-szkieletowego.
Najczęstsze patologie w lędźwiowym odcinku kręgosłupa to:
- Dyskopatie
- Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
- Osteoporoza
- Zespoły bólowe na tle wad rozwojowych kręgosłupa
- Zmiany pourazowe
- Zmiany zapalne
- Zespoły przeciążeniowe kręgosłupa
- Choroby pochodzenia pozakręgosłupowego
- Bóle psychogenne
Dyskopatia
Popularnie nazywana wypadnięciem dysku. Jest to choroba krążka międzykręgowego spowodowana nagłym lub długotrwałym przeciążeniem kręgosłupa albo zmianami zwyrodnieniowymi związanymi z wiekiem. Na skutek przerwania pierścienia włóknistego może dojść do wysunięcia lub wypadnięcia jądra miażdżystego, a powstała wypuklina dyskowa powoduje ucisk na różne struktury (opony rdzeniowe, więzadła, korzenie nerwowe, rdzeń kręgowy). Na początku problemów dyskowych ból jest niewielki i w małym stopniu ogranicza funkcjonowanie w życiu codziennym. Jednak w zaawansowanym stadium choroby pojawia się ostry ból, który mocno zaburza poruszanie się. Z reguły potęguje go skurcz mięśni, który stara się ochronić kręgosłup przed poważnym uszkodzeniem.
Zwyrodnienia kręgosłupa
Z powodu starszego wieku lub braku aktywności ruchowej dochodzi do niedoboru mazi w stawach. Wskutek tego chrząstka stawowa staje się coraz cieńsza, powstają na niej rysy i nierówności. Gdy całkiem zaniknie, kość ociera się o kość powodując silny ból przy próbie wykonania poszczególnych ruchów. Do ocierania się kości może także dojść na skutek spłaszczenia dysków. Z biegiem czasu na obciążonych elementach kręgów powstają osteofity (kostne wyrośla) zniekształcające stawy. Gdy naciskają one na struktury przykręgosłupowe, powodują ból podczas poruszania i sprawiają, że pacjenci ograniczają swoją aktywność oraz przybierają nienaturalną postawę co z kolei prowadzi do osłabienia mięśni i przeciążeń układu szkieletowego.
Osteoporoza
Jest to choroba charakteryzująca się zmniejszoną wytrzymałością kości i zwiększonym ryzykiem złamań. Dzieje się to z powodu obniżonej gęstości mineralnej kości. Przez lata rozwija się bezobjawowo aż w końcu kości stają się bardzo słabe. Najczęstszym objawem osteoporozy są bóle w okolicy kręgosłupa występujące podczas siadania i wstawania. Gdy choroba jest zaawansowana, ból zlokalizowany w piersiowym lub lędźwiowym odcinku kręgosłupa towarzyszy prawie wszystkim wykonywanym czynnościom. Najczęściej pojawienie się nagłego, ostrego bólu świadczy o tzw. kompresyjnym złamaniu trzonu kręgu.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)
Należy do najczęstszych chorób zapalnych kręgosłupa. Pierwszą oznaką jest silny ból i poranna sztywność w odcinku lędźwiowym, a z czasem choroba obejmuje coraz wyższe partie kręgosłupa. Poszczególne kręgi zaczynają się zrastać, co utrudnia poruszanie się, oddychanie. Leczenie polega na łagodzeniu bólu, utrzymaniu prawidłowej pozycji stawów kręgosłupa oraz zapobieganiu progresji choroby. Chorzy powinni być pod opieką reumatologa.
Rwa kulszowa i udowa
To częste powikłanie neurologiczne nieleczonych wczesnych zaburzeń kręgosłupa lędźwiowego. Czasem wystarczy nagły ruch: dźwignięcie, pochylenie, by w części lędźwiowej kręgosłupa doszło do ucisku struktur nerwowych, które prowadzą do ostrego, kłującego, prądowego bólu, który przesuwa się wzdłuż pośladków, biodra, po tylnej stronie uda, przez łydkę do stopy (tzw. rwa kulszowa) lub przez pachwinę, z przodu uda do kolana (tzw. rwa udowa). Bólowi może towarzyszyć mrowienie, kłucie, czasem drętwienie. Przyczyną jest ucisk korzenia nerwowego w miejscu, gdzie opuszcza on kanał międzykręgowy. Powodami rwy kulszowej i udowej mogą być np.: wypadnięcie dysku, przeciążenie stawów międzykręgowych, niestabilność segmentarna kręgosłupa, stan zapalny i in. Stan ten wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej i fizjoterapeutycznej.
Objawy patologii w lędźwiowym odcinku kręgosłupa i terapia
W zależności od przyczyny i czasu jej trwania, dolegliwości bólowe mogą pojawić się nagle (najczęściej przy gwałtownym ruchu) lub też powoli nasilić się bez jednoznacznego powodu. Mogą się wzmagać przy konkretnym ruchu lub też przy utrzymywaniu dłużej jednej pozycji. Ulgę może przynieść odpoczynek albo aktywność ruchowa. Osoba może odczuwać ból tępy, rozlany na większej przestrzeni, ból napięciowy z mięśni przykręgosłupowych, miejscowe kłucia, ciepło, mrowienia, prądowy ból pochodzenia neurogennego.
Na podstawie wyżej wymienionych zmiennych fizjoterapeuci podczas diagnostyki pacjentów określają, która tkanka jest obciążona bólowo (krążek międzykręgowy, stawy międzywyrostkowe kręgów lędźwiowych, stawy krzyżowo-biodrowe, więzadła lub mięśnie przykręgosłupowe, opony rdzenia kręgowego, korzenie nerwowe czy też rdzeń kręgowy). Po zlokalizowaniu wrażliwej struktury badają czy problem wynika ze zbyt małego ruchu w stawie lub w ogóle z jego braku. Powodem może okazać się także zbyt duży zakres ruchu, który może doprowadzić do lokalnej niestabilności kręgosłupa.
W stanie ostrym terapeuci manualnie odciążają obciążoną strkturę i w razie potrzeby stosują fizykoterpię. Gdy stan ostry minie, stawy z ograniczoną mobilnością są uruchamiane, zaś niestabilne stawy - stabilizowane za pomocą technik mięśniowych. Praca na tkankach miękkich powoduje ich uelastyczniene, układ nerwowy zostaje uruchomiony ślizgowo co poprawia jego trofikę. Następnym etapem fizjoterapii jest reedukacja pacjenta dotycząca prawidłowej postawy w różnych pozycjach, potem nakładanie na to dynamiki i doznań równoważnych, a następnie przygotowanie ciała pacjenta do uprawiania sportów rekreacyjnych, czy też wyczynowych oraz promocja zdrowego trybu życia. Te wszystkie działania mają za zadanie zlikwidować przyczynę pojawienia się bólu i przeciwdziałać nawrotom choroby oraz zabezpieczyć organizm pacjenta przed innymi przeciążeniami.
Specjaliści Centrum MODERN-REH w fizjoterapii bólu kręgosłupa wykorzystują nowoczesne i skuteczne metody terapeutyczne.
Zaliczamy do nich, m.in.:
- Osteopatia
- Terapia manualna wg standardów IFOMPT
- Metoda Mc’Kenzie
- Terapia manualna wg koncepcji Mulligana
- Metoda ortopedyczna wg Cyriax’a
- Terapia tkanek miękkich
- Blackroll
- Neuromobilizacje
- Stabilizacja centralna i obwodowa
- Kinesiologytaping
Bibliografia:
1. Dega Wiktor, Ortopednia i rehabilitacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006
2. Opara Józef, NeuroRehabilitacja, Elamed, Katowice 2011
3. Richardson Carolyn, Hodges Paul W., Hides Julie, Kinezyterapia w stabilizacji kompleksu lędźwiowo-miedicznego,Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009
4. Shacklock Michael, Neurodynamika kliniczna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008